به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام رسول جعفریان در صفحه مجازیش نوشته است:

درخواست از مدیران کتابخانه های بزرگ کشور

تاکنون مردم پیش ما می‌آمدند، این بار کتاب‌ها را به خانه آنها ببریم.
کرونا، به بسیاری از مشاغل لطمه زده و زندگی اقتصادی بسیاری از مردم را گرفتار مشکل کرده است. یکی از آسیب های جدی او، به حوزه علم است. از آموزش و پرورش گرفته تا دانشگاه، تا مراکز مستقلی که به تدریس زبان یا آموزش حرفه ها اشتغال دارند. مهم ترین مساله تعطیلی کلاس هاست که جای آنها را کلاس های مجازی گرفته و این البته تا اینجای کار جدی جواب نداده است. کتابخانه ها نیز غالبا تعطیل شده و دسترسی مردم به منابع بسیار مشکل شده است. دانشجویان و علاقه مندان دیگر، به اجبار باید خطر کرده، راهی اینجا و آنجا شوند تا از دوست و آشنا کتابی به دست آورند. بخشی از این مشکل را فایل های دیجیتالی حل کرده و صد رحمت به تلگرام، که هزاران هزار فایل کتاب را ـ حلال یا حرام ـ به راحتی در اختیار متقاضیان قرار داده است.

بسیاری از پایگاهها با فراهم کردن امکان اوپن سُرس برای مشتریان، دسترسی به منابعی را آزاد کرده اند. البته همه مردم، راه استفاده از این پایگاهها را نمی دانند، اما به هر حال، می توانند با پرس و جو به بخشی از آنها برسند. در حوزه منابع ایرانی، به دلیل این که کتابهای تازه چاپ شده فایل ندارند، امکان دسترسی بسیاری از مردم آن هم در این شرایط سخت وجود ندارد. به علاوه که ناشران و نویسندگان، اجازه این کار را نمی دهند و حق دارند.

سر جمع، مشکلات حقوقی زیادی در ارتباط با کتاب ها و مقالات وجود دارد که همه را به دردسر انداخته است. حل مشکلات حقوقی این بخش، نیاز به پژوهش از سوی حقوق دانان و فقیهان دارد، نیاز به توجه جدی مسوولان کتاب در کشور دارد، اما این که این تحقیقات صورت گیرد، و شکل قانونی کار کی تصویب شود، معلوم نیست به این زودی ها عملی باشد.

به تازگی ما با مشکل دیگری هم مواجه هستیم. اگر ما فرضا بخواهیم در یک کتابخانه مثل ملی یا مجلس یا دانشگاه، بخش دیجیتال درست کنیم، آیا می توانیم از فایل های موجود در بازار، از کتابهایی که دست کم مشکل حقوقی ندارند استفاده کنیم؟ بسیاری از کتابهای چاپی یک بار که اسکن بشود ـ البته این کار هزینه بر است ـ کافی است، اما آیا کتابخانه های دیگر هم می توانند در بخش دیجیتال خود از آن استفاده کنند؟ ممکن است آن کتابخانه ادعا کند که چون آن کتاب را اسکن کرده، اجازه نمی دهد دیگران از پی دی اف آن به صورت عمومی استفاده کنند. کار مهم در این شرایط این است که دست کم به دیگران هم اجازه بدهند از این اسکن ها استفاده کنند و مزاحمتی برای دیگران فراهم نکنند.

در هر حال، دو راه هست: یکی این که کتابخانه های بزرگ موظف باشند کتابهای خود را اسکن کرده، و هر کسی آنچه را که خود مالک آن است، عرضه کند، که این البته، به تکرار اسکن در بخش زیادی از کتابهای مشترک خواهد انجامید. دوم این که یک مرکز بزرگ، مثل گوگل بوک در داخل تشکیل شود و همه آثار قدیمی و بدون مشکل حقوقی را یک جا عرضه کند. اگر این دومی باشد، هم کار بقیه آسان تر خواهد بود، و هم هزینه کمتری در کل، بر مملکت تحمیل خواهد شد.

اما این مرکز که بتواند مثل گوگل بوک عمل کند، و همه را یک جا جمع و عرضه کند، کدام مرکز خواهد بود؟ آیا برای این کار، با اسکن کتابهای دیگران، باز هم از مردم هزینه دریافت خواهد کرد یا الزاما آنها را مجانی در اختیار خواهد گذاشت؟ آیا چنین مرکزی امکان تحقق در ایران دارد؟ فقط می توانم عرض کنم که در حال حاضر، اوضاع بلبشو و درهم ریخته ای بر این امر حاکم بوده و هیچ کس تکلیف خود را نمی داند و چنان که یک بار دیگر هم گفتم، بسیاری از ماها، در زمینه استفاده از آثار الکترونیکی دیگران، در حال حرام خواری هستیم.

من فکر می کنم در شرایط موجود و پیش از رسیدن به یک نقطه تعادل در این زمینه، هر کسی در هر کتابخانه که امکان اسکن آثار منحصر خود را دارد، آنها را اسکن کرده و از راهی که ممکن است در اختیار دیگران بگذارد. در حال حاضر، یکی از این ابزارها، تلگرام است که تعداد زیادی به آن دسترسی دارند و تا اندازه ای می شود در آن سرچ کرد.

من از مدیران کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مرعشی، کتابخانه مجلس، و کتابخانه های کوچکی که آثار چاپی باارزش و منحصر دارند، می خواهم تا آنجا که می توانند این آثار را اسکن کرده و از هر طریق ممکن در اختیار عموم قرار دهند. این کار، در نشر علم، آن هم در شرایطی که کرونا ضربه سنگینی به دانش اندوزی جوانان و پژوهشگران ما زده، بهترین اقدام برای ترویج علم است. طبیعی است که آثار خطی، اسناد، عکسها و نقشه ها نیز باید همین مسیر را برود، اما عجالتا معضل ما کتاب های چاپی است.

ما مدیران روی گنجی عظیم قرار گرفته ایم که با پول این ملت فراهم آمده است. اگر روزانه، هر کدام بیست کتاب اسکن کرده و در جایی قرار دهیم که مردم به راحتی بتوانند استفاده کنند، آ ن وقت خواهیم دید که سالانه، هزاران کتاب را به میان مردم برده ایم، آن هم درست در وقتی که هیچ کس نمی تواند به کتابخانه ها آمده و از کتابها استفاده کند. به جای آن که تا پیش از این مردم برای مطالعه پیش ما می آمدند، اکنون کتابها را به خانه آنها ببریم.